Mijn verhaal voor Trouw

Mijn verhaal voor Trouw

file: ‘Trouw.nl - mijn verhaal - 5-9-2024’

 

Trouw.nl - mijn verhaal - 5-9-2024

Lezersoproep Trouw wil graag weten: 
hoe slaagt u er in om de moed erin te houden, bij inspanningen om duurzaam te reizen, eten, wonen en consumeren? 
(Verdieping, 31 augustus). 
Het juiste mailadres om uiterlijk vrijdag 6 september te reageren 
deduurzame100@trouw.nl

ingezonden 6-9-2024 17:10

 

losse fragmenten (onder)

het verhaal, mijn verhaal

Twee middelen tegen klimaatwanhoop

Sinds ik als kind de achteruitgang zag van de natuur in Nederland en in de krant las over de verwoesting van het tropisch regenwoud, dat ik had leren kennen uit een Time Life boek, ben ik op zoek geweest naar manieren om de achteruitgang te stoppen en te herstellen wat beschadigd of aangetast was. Mijn studie Milieuhygiëne aan de Landbouwuniversiteit heeft me inzicht gebracht in de enorme schaal waarop onze prachtige planeet te lijden heeft onder de menselijke beschaving. Daar begon ik in te zien dat technische ingrepen zelden echte verbetering brengen. En dat we oplossingen voor de ecologische problemen beter elders kunnen zoeken. Na mijn studie heb ik nog een tijd in de waterzuivering gewerkt, maar uiteindelijk nam ik ontslag omdat ik zag dat het dweilen met de kraan open was.

Op het spoor

Het nieuws volg ik al sinds mijn schooltijd en dan vooral wat natuur en milieu betreft. Pas betrekkelijk laat kwam ik klimaatverandering op het spoor, toen daarover al uitgebreid in de kranten geschreven werd. Wat ik las over de documentaire van Al Gore deed me besluiten om nog meer klimaatvriendelijk te leven. Niet meer autorijden, vegetarisch eten, geen spullen kopen en natuurlijk (nog steeds) niet vliegen. Maar ingrijpend was dat niet, omdat ik me al lang een 'milieuvriendelijke' leefstijl had aangemeten.
Pas na Parijs 2015 besefte ik dat het menens is. We moeten klimaatverandering stoppen. En dat kan het beste door onze leefwijze aan te passen. Mijn zoektocht naar manieren om ook anderen daarvan te overtuigen heb ik daarom geïntensiveerd. In 2008 besloot ik om daar mijn werk van te maken. Zes jaar lang heb ik voor eigen rekening hard gestudeerd om grip te krijgen op 'klimaat' en 'leefstijl'. Verschillende boeken schreef ik in die tijd, maar ze werden helaas niet gelezen. 
Aan het begin van mijn monnikenwerk dacht ik dat klimaatverandering iets was dat vooral in de toekomst een rol zou gaan spelen. De mensen na mij zouden daar de gevolgen van ondervinden. Maar in zes jaar tijd is dat beeld compleet verschoven. Geleidelijk kwamen er berichten in de pers over weersextremen overal op de wereld. En sinds het warmste jaar ooit realiseer ik me dat ik de klimaatramp nog zelf aan de lijve zal gaan meemaken. Mijn streven om de klimaatverandering te helpen beperken raakt daardoor nu ook aan mijn eigen belang.

Slapeloze nachten

Het klimaatnieuws volg ik op de voet en de rauwe werkelijkheid benauwt me. Ik lig er letterlijk wakker van. Mijn eigen koolstof-voetafdruk heb ik al tot een minimum beperkt, maar wat betekent dat op het grote geheel? Mijn eenvoudige leefstijl steekt schril af tegen die van mensen in mijn omgeving, die niet wakker liggen van de snelle opwarming. Ik loop uit de pas en dat maakt het er niet gemakkelijker op. Soms denk ik: ben ik nou gek? Maar het antwoord aan mezelf is dan steevast: je ben niet goed wijs als je de klimaatcrisis niet serieus neemt. Zeker als je kinderen hebt en kleinkinderen moet je toch inzien dat hun toekomst naar de haaien gaat. En dat de consument daar zijn steentje aan bijdraagt.
Maar toch blijft de klimaatdepressie op de loer liggen. Dagen van grote somberheid ken ik ook. Gelukkig staat mijn medicijn dagelijks klaar. Na een dag hard werken en studeren stap ik op mijn racefiets om mijn hoofd leeg te maken, frustraties kwijt te raken en frisse lucht diep in te ademen. Het mooie landschap helpt me ook om weer te kunnen genieten. Tijdens het fietsen krijg ik soms invallen, die ik inspreek op een memorecordertje dat ik bij me draag. Die verwerk ik dan weer in een boek, blog of artikel.

Zoektocht

Een belangrijk doel van mijn zoektocht is om 'medestanders' te vinden, naar wie ik verwijzen kan. Je leefstijl aanpassen vanwege de klimaatverandering is bepaald niet populair. Het is vrijwel altijd gebaseerd op vrijwilligheid en gemotiveerd door een gevoel van zorg, meeleven of door een ervaren verantwoordelijkheid.
Voor mij is het moeilijk te begrijpen dat niet iedereen klimaatvriendelijk leeft. Natuurlijk ben ik niet wereldvreemd en zie ik heus wel dat er tientallen redenen zijn waarom je gewoon leeft zoals iedereen en in je persoonlijke leven geen rekening houdt met de klimaatcrisis. Maar het kan je toch niet ontgaan zijn dat de klimaatellende de grens al over is en zelfs het leven van de consument beïnvloedt.
En dan te bekenken dat we nu aankijken tegen de emissies tot en met tien jaar geleden. De effecten van de uitstoot van broeikasgassen komen 'vertraagd' door. Dat betekent dat als we nu helemaal zouden stoppen met de emissies, er nog opwarming door de uistoot van de afgelopen 10 jaar bij gaat komen. De klimaatramp wordt dus nog veel erger. Zeker als je bedenkt dat de uitstoot nog nauwelijks aan het dalen is, en niet, zoals afgesproken, sterk wordt teruggedrongen.
De boodschap is helder: we moeten onze uitstoot snel en drastisch terugbrengen. Op papier is systeemverandering de oplossing en tegelijkertijd een kolossale opgave. Vrijwel alles moet dan anders, de hele wereldeconomie zal op een andere, duurzame manier moeten gaan functioneren. Volgens mij is het niet realistisch om systeemverandering als oplossing te zien. Systemen willen helemaal niet veranderen en transities duren erg lang, eeuwen soms, zoals de afschaffing van de slavernij. Die tijd hebben we helemaal niet, de urgentie groeit met de dag. We hebben nog maar een beperkt aantal jaren om de ergste klimaatramp te voorkomen.

Richting

Daarom moeten we in een richting kijken die tot nu toe vrijwel over het hoofd is gezien: de vraagzijde van de economie. In het laatste IPCC rapport is in deel drie een hoofstuk hieraan gewijd: 'Demand-side mitigation', ofwel beperking van de klimaatverandering door de vraag terug te dringen. Dat heeft veel potentie en zou in 2050 ongeveer 50% reductie van de uitstoot kunnen geven. Groot voordeel is dat het snel werkt en weinig ongewenste bij-effecten heeft. 
We moeten dus een ander verhaal gaan vertellen. Vijf miljard consumenten maken door hun leefstijl de planeet steeds meer onleefbaar en 3 miljard niet-consumenten gaan daarvan de gevolgen het sterkst ervaren. De consument heeft een veel te grote koolstof-voetafdruk, maar heeft ook de mogelijkheid om de emissies die hij direct of indirect veroorzaakt snel en drastisch terug te brengen. Niet om daarmee 'iets goeds te doen', maar om te redden wat er te redden valt. Die boodschap probeer ik de wereld in te helpen en het dagelijks werken daaraan geeft me het gevoel in elk geval iets te kunnen doen. Misschien brengt het uiteindelijk weinig teweeg, maar ik heb dan in elk geval alles gedaan wat in mijn vermogen ligt om de klimaatramp zoveel mogelijk te beperken.

Caspar Bosma
Wageningen

        losse fragmenten

Mijn klimaatzorgen zijn in die tijd ernstig verergerd.
Naarmate de klimaat-urgentie toeneemt

Er is een enorme urgentie
desperate times call for desperate measures

Besloten er mijn *werk* van te maken
Idioot? Ik troost me met (lezen over) mensen die ook zo hard voor het klimaat gingen lopen, zoals de jurist die 80 uur per week...

In mijn eigen leven heb ik mijn beroep niet langer laten 'leiden' door 'end-of-pipe', maar naar de oorzaak te gaan zoeken en die te proberen aan te pakken. Vrijwel alle milieu-banen zijn end-of-pipe en/of supply-side. (behalve bv MilieuCentraal en andere 'voorlichtende' organisaties)

op papier
systeemverandering
op papier de oplossing, in de praktijk ver weg en vrijwel onhaalbaar
Ander geluid laten horen, want op de huidige manier, met systeemverandering als doel, zie ik het niet goed komen met het klimaat. Sinds de afspraken van Parijs is het systeem nauwelijks in beweging gekomen. De energietransitie kruipt voort, maar de duurzame elektriciteitsvreters,  m.n. elektrische auto en airco's, souperen de 'extra capaciteit' op.

Daarover / om dat aan te tonen heb ik een uitgebreid verhaal geschreven / dit heb ik uitgebreid beschreven in een verhaal/rapport

De consument leeft alsof er zich geen klimaatramp aan het voltrekken is. En alsof hij daar los van staat. Maar het tegendeel is waar. Hij is direct of indirect veroorzaker van de opwarming en is ook degene die de klimaatcrisis minder groot kan maken, ten gunste van 3 miljard niet-consumenten.
Maar hij leeft alsof hij 'er buiten staat'

Consument niet langer uit de wind houden, maar verantwoordelijk stellen voor het aandeel in de opwarming, d.w.z. het vermijdbare gedeelte. In Nederland is dat gemiddeld zo'n 50% van de carbon footprint, volgens berekening van MilieuCentraal. Die helft is een keuze, die ook anders gemaakt kan worden. De andere 50% is voor rekening van 'algemene middelen'.

'voordeel' van leefstijlverandering is dat het systeemverandering dichterbij kan brengen, doordat er meer draagvlak komt voor verandering. Climate literacy kan leiden tot meer motivatie om bijv. op een 'klimaatvriendelijke' politieke partij te stemmen.

Tussen hoop en wanhoop
demand-side als antwoord op de klimaatcrisis maakt het niet 'gemakkelijker', want niet erg waarschijnlijk dat de consument zijn leefstijl ombuigt. Maar toch in mijn ogen kansrijker dan systeemverandering, groene economie en energietransitie.

Waarom ik de moed erin houd? Elke kg CO2 minder telt.
Slapeloze nachten
Lig er wel wakker van, letterlijk. 
De klimaatdepressie die steeds op de loer ligt bestrijd ik door te racefietsen, aan het eind van de werkdag, om frustraties kwijt te kunnen, het hoofd leeg te maken en zuurstof diep in mijn longen te brengen en de schoonheid van het landschap, die een heilzame werking heeft.

Ik put troost uit / als ik lees over mensen die net als ik het klimaat ook op 1 zetten in hun persoonlijke leven. In oa Trouw lees ik daarover, zoals de jurist die 80 uur per week werkt om bedrijven aan te klagen (?)
En de columniste die ervoor pleit dat iedereen klimaat-influencer is in zijn of haar omgeving.

Ik denk, meen dat de sleutel ligt in een klimaatvriendelijke leefstijl,
omdat de moderne consument-leefwijze niet langer houdbaar is: deze veroorzaakt ecologische problemen die inmiddels zo groot zijn dat ze de toekomst van komende generaties bedreigen.

Ik verwerp het idee dat de consument niet de oorzaak is van de klimaatopwarming en niet verantwoordelijk gehouden mag worden.

Persoonlijk maken kan door niet langer 'consument' als identiteit te hebben, maar 'burger', zoals John Alexander bepleit in zijn boek (Citizens?)

Persoonlijk
totaal niet vanzelfsprekend
moeilijk te vinden, mensen die pleiten voor 'persoonlijk' nemen van klimaatcrisis
Mary Robinson is echt een uitzondering
Hoewel Jan Terlouw misschien ook als voorbeeld kan dienen