Ik volg het klimaatnieuws al heel lang en voor mij is het zonneklaar dat de opwarming van onze planeet het grootste probleem is van de 21e eeuw1. Persoonlijk heb ik dit daarom in mijn leven aandachtspunt nummer 1 gemaakt. En ben ik (nog steeds2) vastbesloten om alles te doen wat in mijn vermogen ligt om te helpen de klimaatramp nog enigszins draaglijk te houden.
Goed geïnformeerde wereldburgers weten dat de opwarming van het klimaat ons en vooral de arme mensen op de wereld enorme problemen zal brengen3. En dat we het ergste scenario nog kunnen voorkomen door alles op alles te zetten om de opwarming tot 1,5 graden te beperken4. Daarom moeten we zo snel mogelijk CO2-neutraal worden5.
Voor mij staat het klimaat dus op nummer 1. Dat is ook de reden dat ik in 2018 een ‘carriereswitch’ heb gemaakt. Ik ben toen aan de slag gegaan als fulltime onderzoeker met als missie: mijn medemens overreden om ook klimaat-vriendelijk te gaan leven.
In tegenstelling tot de gangbare opinie vind ik dat we de oplossing van het klimaat-vraagstuk niet moeten zoeken bij de overheid of het bedrijfsleven. In mijn onderzoeksrapport6 leg ik uit waarom die strategie niet goed werkt en zeker niet snel genoeg resultaat zal brengen.
De systeemverandering waar we collectief op hopen en onze kaarten op hebben gezet, blijkt uiterst moeilijk te realiseren en gaat bovendien nog heel lang duren. Momenteel is de wereldeconomie voor nog geen tien procent circulair. Dat moet zo snel mogelijk naar 100% circulair omgetoverd worden. En dat terwijl er legio spelers bij betrokken zijn, waarvan het gros een verandering van het systeem niet ziet zitten en zelfs zal tegenwerken.
In de meeste Westerse landen trekt de consument aan de touwtjes. Hij bepaalt via zijn stemgedrag de agendapunten van de politici. Autogebruik halveren, zoals Milieudefensie ooit voorstelde? Geen schijn van kans. De consument is automobilist en wil veel en ver en vooral goedkoop rijden.
Advertentie uit de Volkskrant van 14 juni 1990, waarin Milieudefensie oproept om minder auto te rijden en mee te doen aan de actie ‘Halveer het autoverkeer’7
Vlees consumptie beperken? Natuurlijk gaat de vlees-lobby dan dwars liggen, maar de consument zal het ook niet pikken. Hij blijft tenslotte vlees eten en gaat grif in op de stuntprijzen in de supermarkt8. En vliegen aan banden leggen? Dan raak je de consument in zijn vrijheid om een weekendje Barcelona of een weekje resort in een ver tropisch land te boeken.
Een beetje politicus gaat zijn handen niet branden aan klimaatvriendelijke maatregelen en dat is ook begrijpelijk, want daarmee vergooit hij zijn kansen om bij een volgende stemronde herkozen te worden.
Naast die politieke invloed is de consument ook baas over de economie. Door zijn koopgedrag bepaalt hij wat bedrijven produceren. De consument wil elektrisch fietsen, dus verschenen er fabrieken voor elektrische rijwielen. Gewone fietsen worden veel minder verkocht en dus passen de fabrikanten hun productielijnen aan.
Gifvrij voedsel wordt sinds jaar en dag in Nederland geproduceerd, maar het aandeel biologisch blijft al 20 jaar op zo’n 4% steken9. Een flinterje van onze landbouwgrond, een paar schapjes in de supermarkt, dat is alles. De Nederlandse consument10 weigert om een paar dubbeltjes of euro’s meer te betalen11. En dat zie je terug in het aantal biologische boerenbedrijven, eco-winkels en biologische voedselverwerkers12. De inspanningen van de overheid, voedselsector, biologische organisaties en zelfs supermarketen zijn kansloos. Alles is al uit de kast gehaald om de consument te bewegen tot kopen van meer biologische producten. Het blijft onder de 4%.
De consument bepaalt uiteindelijk de politieke keuzes en de economische koers. En daarom zie ik de oplossing van de ecologische crisis maar bij een partij: de consument.
- Climate change the greatest threat the world has ever faced, UN expert warns | https://www.ohchr.org/en/press-releases/2022/10/climate-change-greatest-threat-world-has-ever-faced-un-expert-warns ↩︎
- De realiteit van de klimaat opwarming en de ongeïnteresseerdheid bij de consument vind ik soms zo moeilijk te verdragen dat ik dan overweeg het bijltje erbij neer te leggen. ↩︎
- Climate change – WHO | https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/climate-change-and-health ↩︎
- Explained: The 1.5 C climate benchmark | MIT News | Massachusetts Institute of Technology | https://news.mit.edu/2023/explained-climate-benchmark-rising-temperatures-0827 ↩︎
- Global greenhouse gas emissions at all-time high, study finds | Climate crisis | The Guardian
https://www.theguardian.com/environment/2023/jun/08/global-greenhouse-gas-emissions-at-all-time-high-study-finds ↩︎ - The modern Consumer, cause and remedy for the ecological crisis – Caspar Bosma – Uitgeverij Dubbelgoed, 2023 | https://www.dubbelgoed.nl/product/the-modern-consumer-cause-and-remedy-for-the-ecological-crisis/ ↩︎
- De Volkskrant » 14 jun 1990 – Art. 27 | Delpher | https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ABCDDD:010857567:mpeg21:a0027 ↩︎
- Supermarkten blijven stunten met vlees ondanks duurzame ambities | https://natuurenmilieu.nl/nieuws-artikel/supermarkten-blijven-stunten-met-vlees-ondanks-duurzame-ambities/ ↩︎
- Zorgen over effectiviteit van beleid voor biologische landbouw | https://www.rekenkamer.nl/actueel/nieuws/2023/05/17/zorgen-over-effectiviteit-van-beleid-voor-biologische-landbouw ↩︎
- In tegenstelling tot bijv. de Deense of Oostenrijkse consument, zie: Aandeel biologische landbouw in Nederland blijft laag – Zembla | https://www.bnnvara.nl/zembla/artikelen/aandeel-biologische-landbouw-in-nederland-blijft-laag ↩︎
- ACM: Betalingsbereidheid consument nu nog grootste belemmering voor omschakeling naar duurzame landbouw | https://www.acm.nl/nl/publicaties/acm-betalingsbereidheid-consument-nu-nog-grootste-belemmering-voor-omschakeling-naar-duurzame-landbouw ↩︎
- ‘We kunnen veel meer biologisch produceren, maar als het niet wordt geconsumeerd, houdt het op’ | https://www.nrc.nl/nieuws/2022/11/15/nederlanders-eten-verkeerd-a4148360
↩︎
Leave a Reply